विलोम शब्द SSC GD Hindi Notes 2025, Download PDF

SSC GD Study Material PDF Download

विलोम शब्द SSC GD: विलोम का अर्थ होता है उल्टा जब किसी शब्द का उल्टा या विपरीत अर्थ दिया जाता है तो उस शब्द को विलोम शब्द कहा जात है अर्थात् एक-दूसरे के विपरीत या उल्टा अर्थ देने वाले शब्दों को विलोम शब्द कहते हैं। इसे विपरीतार्थक शब्द भी कहते हैंI

विलोम शब्द

विलोम शब्द बनाने के नियम

1. लिंग परिवर्तन से:

  • जैसे-लड़का-लड़की, राजा-रानी, वर-वधू ।

2. उपसर्ग से:

  • जैसे-मान-अपमान् स्वस्थ अस्वस्थ, आस्था-अनास्था ।

3. अलग जाति के शब्दों से:

  • जैसे-आजाद-गुलाम, आगे-पीछे, कड़वा-मीठा,

4. नत्र समास के पद बनाकर:

  • जैसे- आस्तिक – नास्तिक, आदि – अनादि, संभव – असंभव, और सार्थक – निरर्थक इत्यादि।

विलोम शब्द

अनुलोमविलोमअनुलोमविलोम
अतिवृष्टि अनावृष्टिउत्तमअधम
अक्षमसक्षमउत्थानपतन
अधमउत्तमप्रसारणसंकुचन
अभिज्ञअनभिज्ञप्राची प्रतीची
अर्पणग्रहणपराअपरा
अथाहछिछलापराअपरा
अनाथसनाथप्रायःबहुधा
अपव्ययमितव्ययप्रज्ञाअविवेक
अधुनातनपुरातनबहिरंगअन्तरंग
अगमसुगमभूषणदूषण
विरक्तिअनुरक्तिमृदुलकठोर
आध्यात्मिक भौतिकमूर्तअमूर्त
आकुंचनप्रसारणरागीविरागी
आमिष निरामिषअकेलादुकेला
आलोक तिमिरअगलापिछला
इहलोक परलोकअग्रपश्च
इतिश्री श्रीगणेशअग्रजअनुज
इति अथअतिन्यून
ईश अनीशअत्यधिकअत्यल्प
अनिवार्यवैकल्पिक, ऐच्छिकआयातनिर्यात
अनुभवअनुभवहीनआराध्यदुराराध्य
अनुलोमप्रतिलोम विलोमआरामतकलीफ
अपकर्षउत्कर्षआशीर्वादअभिशाप, शाप
अपनापरायाआस्तिकनास्तिक
अपमानसम्मानआसानमुश्किल
अभिनंदनीयनिन्दनीयअवरोहआरोह
अभिमानीनिरभिमानीआशीषअभिशाप
अभिव्यक्तअनाभिव्यक्तस्याहसफेद
अमरमर्त्यआहूतअनाहूत
अमावस्यापूर्णिमाइच्छाअनिच्छा
अमीरीगरीबीइज्जतबेइज्जती, बेइज्जत
अभ्यासअनभ्यासईमानदारबेईमान
अमृतविषउग्रसौम्य
अर्जनव्ययनउच्चरितअनुष्धारित
अर्थअनर्थउतारचढ़ाव
अवकाशअनवकाशउत्तरायणदक्षिणायन
अवनिअम्बरउत्तीर्णअनुत्तीर्ण
अनुभवअनुभवहीनउत्पादकअनुत्पादक
अनुलोमप्रतिलोम विलोमउदयअस्त
अपकर्षउत्कर्षउदारअनुदार, कृपण
अपनापरायाउद्भवअवसान
अपमानसम्मानउधमआलस्य, विनय
अभिनंदनीयनिन्दनीयउधारनकद
अवसरअनवसरउन्मत्तअनुन्मत्त
अश्लीलश्लीलउपकारअपकार
असुविधासुविधाउपयुक्तअनुपयुक्त
अस्तित्वअनस्तित्वअनुपमेयउपमेय
अस्वस्थस्वस्थउपलब्धअनुपलब्ध
अहंकारअनहंकारउपस्थितिअनुपस्थिति
अहिंसाहिंसाऊँचानीचा
आकाशपातालऋणउऋण
आक्रमणप्रतिरक्षाएकताअनेकता
आगतअनागतऐच्छिकअनैच्छिक
आगमनप्रस्थानएकेश्वरवादबहुदेववाद, सर्वेश्वरवाद
आचारअनाचारएड़ीचोटी
आजादीगुलामीऐश्वर्यअनैश्वर्य
आडंबरसादगीऔचित्यअनौचित्य
आदानप्रदानकंजूस शाहखर्च, दानी, उदार
प्राचीनपुरानाकच्चापक्का
आधुनिकप्राचीनकनिष्ठज्येष्ठ
आनंदविषाद, वेदनाकमजोरतगड़ा, बलशाली
आपत्तिसंपत्तिकर्कशमधुर
आबादवीरान, बरबादकर्मअकर्म
अनुलोमविलोमअनुलोमविलोम
आमदनीखर्चकलंकीनिष्कलंकी
कसाढीलाचलअचल
काजअकाजचिंतितअचिंतित
काबिलनाकाबिलचिरंतननश्वर
कामयाबनाकामयाबचुस्तढीला
कालअकालचोरसाह, साधु
कीर्तिअपकीर्तिछलीनिश्छली
कुटिलसरलछुटकाराबंधन
कुप्रथासुप्रथाजंगमस्थावर
कुमारीविवाहिताजयपराजय
कुरूपसुरूपजलथल
कृतअकृतजल्ददेर
कृत्रिमअकृत्रिम, प्राकृतजागनासोना
कृपणदाताजानकारअनजान
कृष्णशुक्ल, श्वेतजातिविजाति
कोमलकठोरजालिमरहमदिल
क्रयविक्रयजितेंद्रियअजितेंद्रिय
क्रोधक्षमाजीतहार
क्षमअक्षमजीवनमरण
खंडमंडनजयअजेय
खंडितअखंडित, अखंडज्ञानीमूढ़, अज्ञानी
खरीदनाबेचनाज्येष्ठकनिष्ठ
खालीभराज्वारभाटा
खिलामुरझाया।तमप्रकाश
खुशमिजाजबदमिजाजतरुणवृद्ध
खेदप्रसन्नताताजाबासी
गणतंत्रराजतंत्रतिमिरप्रकाश
गण्यअगण्य, नगण्यतुकांतअतुकांत
गरलसुधातुल्यअतुल्य
गहराछिछलात्रुटिपूर्णत्रुटिहीन
गीलासूखादंडपुरस्कार
गुणीनिर्गुणीदक्षताअदक्षता
गुनाहगारबेगुनाहदक्षिणवाम, उत्तर
गुप्तप्रकटदयालुनिर्दय
गृहस्थसंन्यासीदरिद्रधनाढ्य, धनी
गौरवलाघवदलितअदलित
ग्रामनगरदागीबेदाग
घटितअघटितदिलेरकायर
घातप्रतिधातदिवारात्रि
घोषितअघोषितदुआबददुआ
चंचलअचंचल, स्थिरदुखदायकसुखदायक
चतुरमूर्खसदाचारदुराचार
चरअचरदुर्गतिसुगति
चरित्रवानचरित्रहीनदुर्बलसबल
दुर्बलसबलदोषीनिर्दोष
दुर्लभसुलभघनीनिर्धन
सुकरदुष्करधूपछाँव
दुष्परिणामसुरिणामनम्रअनम्र
दूरदर्शीअदूरदर्शीनरकस्वर्ग
दृढअदृढनवीनप्राचीन
देनदारलेनदारनागरिकग्रामीण
देवदानवनामीबदनाम
देशविदेशनिकटदूर
देशभक्तदेशद्रोहीनिडरडरपोक
निरक्षरसाक्षरनिंदाप्रशंसा, स्तुति
निर्जीवसजीवनिमंत्रितअनिमंत्रित
ईश्वर अनीश्वरहोनीअनहोनी

SSC GD Study Material PDF Download

पर्यायवाची शब्द      अनेकार्थी शब्द एवं शब्द युग्म
वाक्यांश के लिए एक शब्दमुहावरे एवं लोकोक्तियाँ      
शुद्ध-अशुद्धSSC GD 2025 हिंदी/Hindi व्याकरण Notes
SSC GD Previous Year Question Papers Hindi & EnglishSSC GD Previous Year Question Papers, Download PDF
Scroll to Top